Topraksız Tarım Nedir? Avantajları Nelerdir?

Ağustos 11, 2021 942 kez okundu Okuma süresi: 7dk, 30sn

İçindekiler

Topraksız Tarım Nedir?

Herhangi bir toprağa ihtiyaç duyulmadan bitkilerin organik veya inorganik besin çözeltileri ile yetiştirilmesine topraksız tarım denir.

Topraksız Tarımın Avantajları

Gerekli toprak şartlarının sağlanamadığı bölgelerde tarım yapmamızı sağlar.
Toprak vasıtasıyla bitkilere bulaşan zararlı hastalıklar yok olur.
Toprak olmadığı için yabancı ot sorunu ortadan kalkar.
Toprakta yapılan tarıma göre çok daha az miktarda suya ihtiyaç vardır.
Bitkiler ihtiyaçları doğrultusunda en uygun besini doğrudan alır.
Bütün üretim faaliyetlerine, üretici doğrudan müdahele eder.
Hasat verimliliği sağlanır. Hasat sıklığı artar.
Dikey tarım‘a uygundur. Üretici küçük bir alandan daha fazla ürün elde eder.
İşgücü ihtiyacı daha azdır. Kolay bir şekilde hasat yapmaya uygundur.

Topraksız Tarımın Dezavantajları

Kurulumu sırasında yapılan yatırım, topraklı tarıma göre daha maliyetlidir.
Daha fazla bilgi gereksinimi gerektirdiği için teknik eleman ihtiyacı vardır.
Besin çözeltileri hazırlanırken dikkatli olunmazsa, çözelti bitkilerin ölümüne neden olur.
Suyun akışının sağlanması için elektriğe ihtiyaç vardır. Eğer elektrik kesintisi yaşanırsa bu ciddi bir soruna yol açar.
Bir bitki için yapılan solüsyon değişimi diğer bitkileri de etkiler.

Bilinenin aksine, topraksız tarım insan sağlığı açısından zararlı değildir. Sadece klasik yetiştiricilik tekniğinden farklı üretim aşamalarına ve yöntemlerine sahiptir. Şu ana kadar topraksız tarım yüzünden kimse hastalanmamıştır.

Topraksız Tarım Nasıl Yapılır?

Topraksız Tarım Çeşitleri — **Çeşitleri Gösteren Tablo**

Topraksız tarım denildiğinde herkesin aklına hidroponik tarım gelmektedir. Bu sıkça karşılaşılan bir hatadır. Oysa Topraksız tarım, yalnızca su kültüründen ibaret değildir. Organik ve inorganik katı maddeleri kullanarak da topraksız tarım üretimi gerçekleştirebiliriz. Bu bağlamda topraksız tarımın, su kültürü ve katı ortam olarak ikiye ayrıldığını söylemekte fayda var.

Su Kültürü (Hidroponik)

Durgun Su Kültürü

Adından da anlaşılacağı gibi, akış halinde olmayan bir su havuzunun içinde yetiştirdiğimiz topraksız tarım tekniğine Durgun Su Kültürü adını veriyoruz.

Bu teknik, sıklıkla hobi yetiştiriciliği amacıyla kullanılmaktadır. Dolayısıyla ticari olarak durgun su kültürü ile yetiştiricilik yapanların sayısı çok azdır. Üretim bir kova, şişe veya kavanoz içerisinde bile yapılabilir. Bu yetiştiricilikte püf nokta, kullandığımız solüsyonun ışığa maruz kalmıyor olmasıdır. Bunun dışında bitkinin köklerinin rahat bir şekilde hareket edebilmesi için havuzun uygun derinlikte olması gerekmektedir. Çok derin veya çok sığ olan havuzlar, bitkinin gelişimini olumsuz yönde etkiler. Havuzlar ortalama 15 santimetre derinlikte olmalıdır.

Bitkilerin sudaki besinlerden yararlanma hızına bağlı olarak su miktarında azalma gerçekleşir. Bundan dolayı düzenli olarak bitkilerin çözeltisinin değiştirilmeleri gerekmektedir. Fakat bu son derece zor ve uğraş gerektiren bir işlemdir. Durgun su kültürünün, akan su kültürüne göre en büyük dezavantajı ise havuz içindeki oksijenin yenilenmiyor olmasıdır. Bu sorunu çözmek amacıyla pompa sistemi ile suyun havalandırılması sağlanmaktadır. Ancak pompa sistemi kullanmak, akan su kültürü kadar etkili bir yöntem değildir.

Günümüzde ise bu teknik, marul yetiştiriciliğinde uygulanmaktadır.

Akan Su Kültürü

Bu sistemde bitki, genellikle borular içerisinde yetiştirilir. Durgun su kültürü gibi bir havuz bulunmamaktadır. Bir pompa yardımı ile devamlı olarak su akışı sağlanır. Ayrıca sürekli su akışı sağlandığı için bitkilerin oksijen ihtiyaçları karşılanır. Ticari üretime uygun bir tekniktir. Yapımı zor olduğundan dolayı, hobi yetiştiriciliği ile uğraşan kişiler pek fazla tercih etmez.

Akan su kültüründe daha az miktarda çözelti kullanmak amacıyla Besin Filmi Tekniği (NFT) adını verdiğimiz teknik kullanılmaktadır. Bu tekniğe göre yalnızca bitkinin kök uçlarının ulaşacağı kadar solüsyonun borulardan geçmesine olanak sağlanır. Böylece yoğun su kullanımının önüne geçmek mümkündür. Ayrıca bu teknikle birlikte bitkinin ihtiyacı olan oksijen düzeyi sağlanmış olur. Yer çekiminden yararlanmak amacıyla akan su kültüründe borular için hafif bir eğim yapılmaktadır. Bu sayede akış halindeki su, tekrardan su tanklarına depolanmış olur. Bitkinin ihtiyacına göre veya elektrikten tasarruf yapmak için kesintili su akışı yöntemi uygulanabilir.

Topraksız tarım üretiminde en sık kullanılan kültür, akan su kültürüdür.

Aeroponik Kültür

Besin çözeltisinin bitki köklerine damlacık veya sisleme şeklinde verilmesine Aeroponik Kültür adı verilmektedir. Bu teknikte asıl amaç, bitki köklerinin hem oksijen hem de besin yönünden ihtiyaçlarını en ekonomik şekilde karşılamaktır. Akan Su Kültüründen sonra en fazla kullanılan ikinci topraksız tarım üretim tekniğidir. Üretim alanının yetersiz olduğu yerlerde sıklıkla aeroponik kültür yetiştiriciliği yapılmaktadır. Çünkü aeroponik yetiştiricilikte uygun şartlar sağlandığında, bitkiler havada asılı tutularak da üretimin gerçekleşmesi sağlanabilir. Ayrıca bu kültürde, diğer kültürlere oranla daha hızlı bitki gelişimi olduğu gözlemlenmiştir.

Katı Ortam (Agregat – Substrat)

Topraksız tarım uygulamalarında su kültürü dışında Katı Ortam kültürü de kullanılmaktadır. Bu kültüre aynı zamanda Agregat veya Substrat Kültürü de denilmektedir. Burada asıl amaç, bitkinin su tutma kapasitesinin yüksek olduğu bir katı ortamda sağlıklı bir şekilde yetişmesini sağlamaktır.

Katı ortam için aranan özellikler

Bitkilerin dik durabilmelerini sağlaması.
Tuz miktarının az olması.
İyi bir şekilde hava akışı gerçekleştirmesi.
Su tutma oranın yüksek olması.

Organik – İnorganik Kültür

Katı ortam substratları, organik ve inorganik maddeler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Organik Olanlar

Torf
Hindistan Cevizi Torfu (Cocopeat)
Ağaç Kabuğu
Talaş
çeltik kavuzu
yerfıstığı kabuğu
Kompost

Ayrıca topraksız tarım gübresi olarak kompost da kullanılmaktadır. Kompostun ne olduğunu bilmiyorsanız veya sizler de evinizde kompost yapmak istiyorsanız, buradan Kompost Nedir? Evde Kompost Nasıl Yapılır? adlı makalemizi inceleyebilirsiniz.

İnorganik Olanlar

Vermikulit
Perlit
Kum
Çakıl
Pomza
Volkanik Tüf
Zeolit
Cüruf
Cam Yünü

Yatak Kültürü

Uzunlama olarak seranın başından sonuna kadar 20 santimetre derinlikte ve 1 metreye yakın genişlikte boşluklar oluşturup, bitkilerimizi bu boşluklarda yetiştirdiğimiz kültüre, Yatak Kültürü adını veriyoruz. Bu yetiştiricilikte, toprak yerine substratlar kullanılmaktadır. Akan su kültürüne benzer bir şekilde, yatak kültüründe de eğim oldukça önemlidir. Ayrıca bütün yatakların alt tarafına drenajı sağlamak amacıyla delikler açılmaktadır. Bu sayede substratların tutamadığı fazla miktardaki su, bu deliklerden akarak yeniden kullanılmak üzere tanklara dolar. Yatak Kültürü, klasik tarım tekniğine benzemesi ve çok fazla uğraş gerektirmesi ile bilinen bir tekniktir.

Topraksız Tarım Torba Kültürü — **Torba Kültürü**

Torba veya Saksı Kültürü

Bitkilerin, içi substratlarla doldurulan torbalarda veya saksılarda yetiştirilmesine dayanan bir tekniktir. Görünüş itibariyle yatak kültürüne benzemektedirler. Ancak yatak kültüründen farklı olarak, basitçe yer değiştirme ve taşımaya çok uygundur. Bu kültürde de fazlalık suyun atılması için drenaj deliklerinin açılması gerekmektedir. Torbaların ortalama ömrü 3 sene, saksının ömrü ise ortalama 5 senedir.

Kaya Yünü Kültürü

Volkan taşlarının eritilmesi ile elde edilen ve genellikle fide yetiştiriciliğinde kullanılmakta olan bir tekniktir. Viyol olarak kullanımı yaygın olduğu için kaya yünü viyol adıyla da bilinirler. Bu teknikte asıl amaç, fidenin sağlıklı ve hızlı bir şekilde büyümesini sağlamaktır. Kaya yünleri bloklar haline getirilip sıra sıra dizilirler. Taşınmaları pratik ve oldukça kolaydır.