Suni Tohumlama Nedir? Nasıl Yapılır? Avantajları Nelerdir?

Suni (Yapay) Tohumlama Nedir?

Erkek hayvandan alınan spermanın, pistole adı verilen aletle dişi hayvanın üreme kanalına aktarılması işlemine suni (yapay) tohumlama denir. Çiftleştirme (doğal aşım) yönteminden farkı, üremesini istediğimiz hayvanlar fiziksel bir temas kurmak zorunda değillerdir. Bu nedenle süt çiftliklerinde ve damızlık hayvan yetiştiriciliğinde yoğun olarak kullanılan bir yöntemdir. Bununla birlikte erkek hayvanlardan elde edilen bütün döllere sperma adı verilir. (Örn. boğa sperması, keçi sperması, kedi-köpek sperması vs.)

Suni Tohumlamanın Avantajları Nelerdir?

• Normal şartlarda alınan yavru sayısından çok daha fazla sayıda yavru hayvan alınır.
• Doğacak olan yavrunun cinsiyeti önceden belirlenmiş olur. Böylelikle hayvan sahibine cinsiyet seçme özgürlüğü sağlar.
• Verimli olan hayvanların çoğaltılması sağlanır ve böylece etkin bir seleksiyon oluşur.
• Kuşaklar arasındaki süreyi kısaltır. Bu işlemle birlikte genetik olarak ilerleme hızı artar.
• Süt üretim çiftliklerinde boğa bakma zorunluluğu olmaz, bu sayede işletmedeki boğa besleme masrafı ortadan kalkar.
• Eğer doğru koşullarda saklanırsa, toplanan spermalar uzun yıllar boyunca kullanıma uygundur.
• Bir boğa ve inek hangi mesafede olduğuna bakılmaksızın dünyanın her yerinde dölleme işlemi gerçekleşir.
• Fiziksel olarak çiftleşmeye uygun olmayan ancak verimli döl potansiyeline sahip damızlıklardan yararlanma imkanı sağlar.
• Kayıt tutan işletmelerde gerekli olan tohumlama zamanını ve soy bilgisini takip etmemize yarar.
• Çiftleşme yoluyla bir hayvandan başka bir hayvana geçen hastalıkların denetim altına alınması sağlanır.

Suni Tohumlamanın Dezavantajları Nelerdir?

• İyi eğitimli kişiler ve kaliteli ekipmanlar gerektirir.
• Eğer doğru tekniklerle yapılmazsa hayvan acı çeker, hatta tohumlama işlemi doğurganlığın azalmasına ve genital hastalıkların yayılmasına bile sebep olur.
• Yapay tohumlama yapmak doğal aşım yöntemine göre çok daha fazla uğraş ve zaman gerektirir.

Hangi Hayvanlara Suni Tohumlama Yapılır?

İnek, koyun, keçi, domuz, kısrak, kedi ve köpek gibi hayvanlara yapılabilmektedir.

Suni Tohumlama Ne Zaman Yapılmalıdır?

Tohumlama zamanı her hayvanın kızgınlık dönemine göre farklılık gösterir. İneklerde tohumlama zamanının geldiğini anlamak için ineğin davranışlarına bakmamız gerekmektedir. Özellikle inekler kızgınlık dönemlerinde başka ineklerin kendi üstlerine atlamasına müsade ederler. Üreme organından yumurta akı kıvamında şeffaf bir akıntı gelir. Eğer ineğiniz başka bir ineğin kendi üzerine atlamasına izin veriyorsa ve bundan rahatsız olmuyorsa, tohumlama zamanının geldiğini söyleyebiliriz.

İneklerde kızgınlık 3 döneme ayrılır;

• Başlangıç dönemi: Hayvanlarda hareketliliğin artması ile birlikte sinirlilik durumu olur. Sürüdeki diğer hayvanları yalamaya ve koklamaya çalışırlar. Üstelik bu dönemde, bir başka hayvanın üzerine atlamalarına izin vermezler. En ayırt edici belirti ise üreme organlarında şişkinlik meydana gelmesidir.
• Ana dönem: İnekler bu dönemde normalden daha fazla ses çıkartırlar. Çıkarttıkları ses böğürmeye benzer. Üreme organlarından şeffaf bir akıntı gelir. Yem tüketimleri belirli bir oranda azalır. Süt verimlerinde düşüşler meydana gelir. En önemli belirti ise başka hayvanların, kendi üzerine atlamalarına izin vermesidir.
• Bitiş dönemi: Başlangıç ve bitiş dönemindeki belirtilerin bazıları görülmeye devam eder. Yavaş yavaş bu belirtiler yok olur. Üzerine atlamalarına izin vermemeye başlarlar. Kızgınlık döneminden sonra üreme organlarından kan gelme ihtimali vardır. Bu kan, ineğin gebe kalmadığı anlamına gelmez.

Suni Tohumlama Nasıl Yapılır?

Öncelikle tohumlama işlemi, suni vajina adı verilen bir malzeme ile erkek boğalardan sprema alınması ile başlar. Tohumlayacak kişi, alınan spermaları payetlerin içerisine koyar. Her payetin üzerinde sperması alınan boğanın bilgileri yer almaktadır. Daha sonra bu payetleri, -196 derecede azot tankının içinde dondurarak muhafaza ederler. Soğuğa karşı spermalarda bozulma olmaması ve bakterilerin oluşmasını engellemek için sperma sulandırıcıları kullanırlar. Kullanım zamanı geldiğinde ise bu spermalar 37 derecelik bir sıcak su içerisinde çözdürülürler. Hemen ardından payet’e yerleştilen pistole artık kullanıma hazırdır.

Son olarak pistole, serviks kanalından içeriye sokularak suni tohumlama işlemi gerçekleşir.

Buradan videoyu izleyerek örnek bir tohumlama işleminin nasıl yapılıyor olduğunu görebilirsiniz. Ayrıca siz de suni tohumlama yapmak istiyorsanız, e-devlet üzerinden suni tohumlama kursuna başvurabilirsiniz.

Sperma Nereden Satın Alınır?

Bir boğa sperması almanın en sağlıklı ve güvenilir yolu Tarım ve Orman Bakanlığının kendi satış yerlerinden almaktır. Eğer farklı bir yerden almak istiyorsanız Tarım ve Orman Bakanlığının yetkilendirmiş olduğu sertifikalı satıcılardan alabilirsiniz.

Buradan Tarım ve Orman bakanlığının güncel sperma fiyatlarına bakabilirsiniz.

https://arastirma.tarimorman.gov.tr/lalahanhmae/Menu/28/Sperma-Satis-Ucretleri